Zoals ik wellicht wel eens eerder heb getypt, werk ik het merendeel van de tijd in het vmbo (basis- en kaderberoeps). Nu weet ik niet hoe dit in de rest van het land zit, maar ik krijg regelmatig van deze leerlingen te horen dat ze zichzelf dom vinden.
Na 13 jaar onderwijs aan de basis- en kaderberoepsgerichte leerwegen (met uitstapjes naar mavo, havo en vwo) begin ik me steeds vaker af te vragen wat dom of slim eigenlijk is. Ben je slim als je naar vwo kunt of ben je gewoon goed in school (wat mij betreft een vaardigheid op zich)? Heb je gewoon geluk dat je je goed kunt concentreren op lappen tekst in een boek? Heb jij hoogopgeleide ouders die, na een tegenvallend schooladvies op de basisschool, de groep 8 leraar om de oren slaan met schooltaal, waarna je advies wordt aangepast? Of heb je laagopgeleide ouders die denken dat de leraren het wel het beste zullen zien?
Voor de zomervakantie heb ik een leerling de hand geschud die haar basisdiploma in ontvangst had genomen. Deze leerling mocht op basis van haar resultaten en een leuk intake gesprek beginnen op mbo niveau 3 (niveau 2 is gebruikelijk na basis). Deze leerling kwam bij ons binnen op basis 1, waar ze in mijn mentorklas terechtkwam. Haar ouders (beide hoger opgeleid en onderwijzers in het mbo) hadden school weten te overtuigen dat hun dochter naar basis kon. Dit gebeurde onder protest van haar groep 8 leraar die overtuigd was dat dit kind naar PRO (praktijkschool) moest. Uiteindelijk is deze leerling dus twee niveaus ‘opgestroomd’ in 4 jaar tijd. Ze had hierbij veel ondersteuning van haar ouders die haar cijferlijst in de gaten hielden en met mentoren en dochter in gesprek bleven over wat de beste stap zou zijn voor hun dochter. Dit altijd in schooltaal, zodat er minimale frictie was tussen docenten en ouders. Is dit kind dom of slim? Of er tussenin?
“Zijn cijferlijst is prima op kaderniveau, terwijl hij meestal niet veel doet. Is dit kind dom of slim?”
Ook ken ik een leerling die al jaren bij een psycholoog loopt vanwege een problematische scheiding van zijn ouders. Dit kind is over het algemeen niet echt intrinsiek gemotiveerd om aan mijn opdrachten te werken. Als hij een keer wel de kracht kan opbrengen om een opdracht af te maken, gaat dit zeer snel en op hoog niveau. Zijn cijferlijst is prima op kaderniveau, terwijl hij meestal niet veel doet. Is dit kind dom of slim? Of er tussenin?
Ook ken ik leraren met wie ik elk jaar hetzelfde gesprek heb. We proberen van alles, maar de leerlingen doen het werk gewoon niet. Ervan uitgaande dat dit geen klassen zijn vol ongekend ongemotiveerde monsters, bestaat er dan een kans dat er in deze lessen niet echt wordt aangesloten op de doelgroep? Is dit dan dom of slim? Of er tussen in?
Wat is dom of slim? Ik ben bang dat ik geen eenduidig antwoord op de vraag weet. Ben ik dan dom of slim?
Of er tussenin?